تربیت جنسی کودک ۳ تا ۷ سال؛ چطور صحبت کنیم؟

والدین همیشه در جستجوی راههایی هستند که بهترین تربیت را برای فرزندشان فراهم کنند. یکی از مسائل مهم و حساس در این مسیر، تربیت جنسی کودک است. از زمانی که کودک به دنیا میآید تا دوران نوجوانی، والدین باید با حساسیت و دقت خاصی به آموزش مسائل جنسی کودک بپردازند. این موضوع در دوران کودکی، بهویژه در سنین ۳ تا ۷ سال، از اهمیت ویژهای برخوردار است.
در این سنین، کودکان پرسشهای زیادی درباره بدن خود، تفاوتهای جنسیتی، و مسائل مرتبط با حریم خصوصی مطرح میکنند. بنابراین، والدین باید توانایی پاسخگویی به این سوالات را بهطور طبیعی و با زبان مناسب کودکانه داشته باشند. اما بسیاری از والدین، بهویژه در جامعههای سنتی، از صحبت کردن درباره مسائل جنسی با فرزندان خود احساس ناراحتی میکنند. این احساس ناراحتی میتواند باعث ایجاد سردرگمی و حتی عدم آگاهی در کودکان شود که در آینده میتواند مشکلاتی را برای آنها ایجاد کند.
در این مقاله، به بررسی چگونگی تربیت جنسی کودک در سنین ۳ تا ۷ سال پرداخته خواهد شد و راهکارهای عملی برای صحبت کردن با کودکان در این زمینه ارائه میشود. هدف این است که والدین بتوانند با احساس راحتی و اعتماد به نفس، به تربیت جنسی فرزند خود پرداخته و او را در مسیر رشد سالم هدایت کنند.
اهمیت تربیت جنسی کودک در سنین ۳ تا ۷ سال
تربیت جنسی کودک از سنین بسیار پایین آغاز میشود و اهمیت ویژهای در مراحل اولیه زندگی دارد. در سنین ۳ تا ۷ سال، کودک در حال شکلگیری هویت جنسی خود است و این دوران بهطور خاص تعیینکننده است. بسیاری از والدین ممکن است فکر کنند که در این سن، کودک هنوز برای فهمیدن مسائل جنسی خیلی کوچک است. اما باید بدانیم که این تصور اشتباه است و صحبت کردن به موقع و مناسب با کودک، تاثیرات بسیار مثبتی در آینده او خواهد داشت.
چرا تربیت جنسی در این سنین مهم است؟
-
آگاهی از بدن خود:
در این سنین، کودکان شروع به شناخت بدن خود و تفاوتهای جنسیتی میکنند. آنها ممکن است به طور طبیعی کنجکاو باشند که چرا بدنشان با بدن دیگران متفاوت است. اگر والدین نتوانند پاسخهای مناسب و درست به این سوالات بدهند، ممکن است کودک احساس گناه یا اضطراب کند. -
ایجاد حریم خصوصی:
آموزش درباره حریم خصوصی یکی از مهمترین جنبههای تربیت جنسی در این سنین است. کودک باید بداند که بدن او خصوصی است و هیچکس بدون اجازه حق ندارد به آن دست بزند. این موضوع کمک میکند تا کودک قادر به دفاع از خود در برابر رفتارهای نادرست باشد. -
توسعه احساس احترام و اعتماد به نفس:
زمانی که کودک از والدین خود اطلاعات درست و بیطرفانه دریافت میکند، احساس احترام به بدن و هویت خود را میآموزد. این موضوع میتواند به رشد اعتماد به نفس او کمک کرده و او را به فردی مسئولیتپذیر در آینده تبدیل کند. -
پیشگیری از آسیبهای جنسی:
یکی از مهمترین دلایل تربیت جنسی در سنین پایین، جلوگیری از آزار جنسی است. کودکان باید بدانند که اگر کسی خواستههای غیرمنطقی یا آزاردهندهای از آنها داشته باشد، حق دارند این رفتار را رد کرده و به والدین خود اطلاع دهند.
سایت American Academy of Pediatrics به والدین و مراقبان کمک میکند تا با کودکان درباره مسائل جنسی بهطور مؤثر و مناسب سن صحبت کنند و اطلاعات صحیح را به آنها منتقل کنند.
تاثیرات تربیت جنسی صحیح در آینده کودک
اگر کودک در دوران ابتدایی زندگی خود اطلاعات درست و مناسب دریافت کند، در آینده به راحتی میتواند مسائل جنسی را با والدین خود مطرح کرده و در مواجهه با چالشهای مربوط به بلوغ و نوجوانی، بهراحتی تصمیمگیری کند. این ارتباط باز و سالم میتواند به او در شناسایی مرزهای شخصیاش و حفظ سلامت روانی و جسمیاش کمک کند.
چگونه با کودک در سن ۳ تا ۷ سال درباره مسائل جنسی صحبت کنیم؟
صحبت کردن درباره مسائل جنسی با کودکان در این سن میتواند برای بسیاری از والدین چالشبرانگیز باشد. اما برای ایجاد ارتباطی سالم و پر از اعتماد، باید بدانیم که نحوه و زمان صحبت کردن با کودک بسیار مهم است. در این بخش، به چند نکته کلیدی در خصوص چگونگی صحبت کردن با کودکان در سنین ۳ تا ۷ سال اشاره خواهیم کرد که والدین را در این مسیر یاری خواهد کرد.
۱. استفاده از زبان ساده و مناسب سن کودک
کودکان در سنین پایین هنوز در حال یادگیری زبان و مفاهیم پیچیده هستند. بنابراین، هنگام صحبت کردن در مورد مسائل جنسی باید از کلمات ساده و قابل فهم برای سن آنها استفاده کنید. به عنوان مثال، بهجای استفاده از کلمات پزشکی پیچیده مانند “آلت تناسلی” میتوانید از عباراتی مانند “قسمت خصوصی بدن” یا “دستگاه تناسلی” استفاده کنید. این کار باعث میشود که کودک احساس راحتی بیشتری داشته باشد و بتواند مفاهیم را بهتر درک کند.
۲. پاسخگویی به سوالات بهطور شفاف و صادقانه
کودکان از زمانی که قادر به صحبت کردن میشوند، سوالات زیادی درباره بدن خود و تفاوتهای جنسیتی دارند. این سوالات میتواند گاهی برای والدین ناخوشایند باشد، اما باید بدانیم که سکوت یا فرار از پاسخ دادن به این سوالات میتواند برای کودک سردرگمی ایجاد کند. بهجای نادیده گرفتن یا اجتناب از پاسخ، باید به سوالات کودک با صداقت و بدون شرم پاسخ داد. اگر سوالی دارید که نمیدانید چطور به آن پاسخ دهید، میتوانید به کودک بگویید که “من نیاز دارم بیشتر تحقیق کنم تا جواب دقیقی بدهم” و بعد از مدتی پاسخ را به او ارائه دهید.
۳. ایجاد محیطی امن و بدون قضاوت
هنگام صحبت کردن با کودک در مورد مسائل جنسی، باید اطمینان حاصل کنید که او احساس امنیت و راحتی کند. کودک باید بداند که هر سوالی که بپرسد، قضاوت نخواهد شد و نمیتواند باعث شرمندگی یا ناراحتی والدینش شود. این کار باعث میشود که کودک احساس کند میتواند به راحتی درباره هر موضوعی صحبت کند و دیگر از پرسیدن سوالات مهم و حساس نترسد.
۴. استفاده از داستانها و مثالهای ملموس
یکی از بهترین روشها برای آموزش مسائل جنسی کودک، استفاده از داستانها و مثالهای ساده است. میتوانید از کتابهای مخصوص کودکان در این زمینه استفاده کنید یا خودتان داستانهایی بسازید که در آن شخصیتهای داستان درگیر موضوعاتی مانند حریم خصوصی و تفاوتهای جنسیتی هستند. این کار به کودک کمک میکند تا مفاهیم پیچیده را به روشی ساده و ملموس درک کند.
۵. توجه به زمان و مکان مناسب برای صحبت
یکی از نکات مهم هنگام صحبت کردن با کودک درباره مسائل جنسی، انتخاب زمان و مکان مناسب است. این گفتگوها باید در زمانی انجام شوند که کودک احساس راحتی داشته باشد و هیچگونه فشار یا استرسی در اطراف او نباشد. همچنین، بهتر است این گفتگوها در یک محیط خصوصی و آرام صورت بگیرد تا کودک بتواند بدون هیچگونه مزاحمتی به شما گوش دهد و سوالاتش را مطرح کند.
۶. پاسخ به پرسشها در زمان مناسب
بسیاری از کودکان در سنین ۳ تا ۷ سال، پرسشهای زیادی دارند که ممکن است در هر لحظه پیش بیاید. بهجای اینکه کودک را منتظر نگه دارید یا از پاسخ دادن به سوالات او خودداری کنید، باید هر زمان که او سوالی پرسید، بهطور سریع و دقیق پاسخ دهید. این کار باعث میشود که کودک احساس کند که شما برایش اهمیت قائلید و به سوالاتش توجه میکنید.
۷. تأکید بر حریم خصوصی و حقوق فردی
یکی از اصلیترین نکاتی که باید در تربیت جنسی کودک مورد تأکید قرار گیرد، آموزش درباره حریم خصوصی است. کودک باید یاد بگیرد که بدن او خصوصی است و حق ندارد اجازه دهد که هیچکس به آن دست بزند یا آن را بدون رضایت او ببیند. همچنین، باید به کودک آموزش داد که اگر کسی رفتار نادرستی با او داشت، او حق دارد بلافاصله این موضوع را به والدین خود گزارش دهد.
چالشها و اشتباهات رایج در تربیت جنسی کودک
صحبت کردن درباره مسائل جنسی با کودکان در سنین ۳ تا ۷ سال چالشهایی به همراه دارد که بسیاری از والدین ممکن است با آن مواجه شوند. این چالشها بهویژه بهدلیل تابوها، باورهای فرهنگی و ترس از اشتباه کردن، برای والدین دلهرهآور است. در این بخش، به بررسی برخی از این چالشها و اشتباهات رایج میپردازیم و راهکارهایی برای مقابله با آنها ارائه میدهیم.
۱. احساس شرم و ناراحتی از صحبت کردن درباره مسائل جنسی
یکی از بزرگترین چالشها برای والدین، احساس شرم و ناراحتی در مورد صحبت کردن درباره مسائل جنسی است. این احساس ممکن است به دلیل نداشتن تجربه یا تحت تأثیر باورهای فرهنگی و اجتماعی باشد که میگویند صحبت درباره این مسائل برای والدین مناسب نیست. اما باید بدانید که عدم صحبت درباره مسائل جنسی باعث سردرگمی و ایجاد تابوهای منفی در ذهن کودک خواهد شد. این موضوع میتواند در آینده به مشکلات جدیتری منجر شود، مانند عدم توانایی کودک در بیان مشکلات جنسی یا دفاع از خود در برابر آزارهای احتمالی.
راهکار: برای رفع این مشکل، والدین باید خود را از ترس و شرم آزاد کنند و بدانند که این گفتگوها نه تنها برای کودک ضروری است، بلکه برای خود والدین نیز بهعنوان یک مرحله مهم در تربیت فرزندشان میتواند مفید باشد. با آگاهی از این اهمیت، میتوانید بهطور مؤثرتر و راحتتر در این زمینه صحبت کنید.
۲. نادیده گرفتن پرسشها و کنجکاویهای کودک
گاهی اوقات، والدین به دلیل مشغلههای روزانه یا ترس از ایجاد ناراحتی، سوالات کودک را نادیده میگیرند یا از پاسخ دادن به آنها خودداری میکنند. این رفتار میتواند منجر به سردرگمی کودک شود و او ممکن است برای جبران کمبود اطلاعات خود به منابع نادرست مانند دوستان یا اینترنت مراجعه کند.
راهکار: والدین باید با دقت به سوالات کودک گوش دهند و به آنها پاسخ بدهند. حتی اگر سوال کودک پیچیده یا غیرمنتظره باشد، باید بدانید که دادن پاسخهای صحیح و مناسب به موقع، مهمترین قدم در تربیت جنسی کودک است. این کار به کودک کمک میکند تا احساس کند که به او توجه میشود و میتواند هر سوالی را به راحتی از والدین خود بپرسد.
۳. پاسخهای غیرصادقانه یا نادرست به سوالات کودک
گاهی والدین برای راحتی خود یا به دلیل عدم آگاهی، از دادن پاسخهای کامل و صادقانه به سوالات کودک خودداری میکنند. بهعنوان مثال، ممکن است بهجای توضیح دقیق در مورد تفاوتهای جنسیتی، تنها به کودک بگویند که “این مسائل هنوز برای تو خیلی زود است”. این نوع پاسخها نه تنها سوال کودک را بیجواب میگذارند بلکه میتوانند موجب سردرگمی و نگرانی کودک شوند.
راهکار: در مواجهه با سوالات کودک، والدین باید تا حد امکان صادقانه و مطابق با سن و درک کودک پاسخ دهند. بهجای اجتناب از پاسخهای دشوار، بهتر است از روشهای ساده و واضح برای انتقال اطلاعات استفاده کنند. به یاد داشته باشید که پاسخهای دقیق و درست در این سن به کودک کمک میکند تا از ابتدا نگرش صحیحی به مسائل جنسی پیدا کند.
۴. عدم توجه به حریم خصوصی کودک
یکی از اشتباهات رایج در تربیت جنسی کودک، نادیده گرفتن مفهوم حریم خصوصی است. والدین ممکن است بدون توجه به احساس کودک، به بدن او دست بزنند یا وارد فضای خصوصی او شوند. این رفتار نه تنها به کودک حس عدم احترام به حریم خصوصیاش را منتقل میکند بلکه میتواند باعث ایجاد اضطراب و احساس بیاعتمادی در او شود.
راهکار: والدین باید از سنین پایین به کودک یاد دهند که حریم خصوصی او باید محترم شمرده شود. این بهمعنی است که به کودک باید حق انتخاب داده شود که چه زمانی و چگونه بدن خود را در معرض دید دیگران قرار دهد. همچنین، باید به کودک آموزش داده شود که هرگونه رفتاری که از نظر او نامناسب باشد را باید به والدین خود گزارش دهد.
۵. فراموش کردن تنوع فرهنگی و اجتماعی
در جوامع مختلف، باورها و نگرشها نسبت به مسائل جنسی ممکن است متفاوت باشد. برخی والدین ممکن است به دلیل فشارهای اجتماعی یا باورهای فرهنگی خاص، نتوانند بهطور آزاد و بدون نگرانی درباره مسائل جنسی با فرزند خود صحبت کنند. این نوع نگرشها میتواند به کودک پیامهای متناقضی منتقل کند و او را در مواجهه با مسائل جنسی در آینده گیج کند.
راهکار: والدین باید در نظر داشته باشند که تربیت جنسی کودک نه تنها به تربیت اخلاقی و اجتماعی او کمک میکند، بلکه بهعنوان یک بخش ضروری از آموزش زندگی سالم و مسئولانه برای کودک محسوب میشود. بنابراین، باید تلاش کنند که بدون توجه به فشارهای اجتماعی و فرهنگی، به کودک خود اطلاعات درست و مؤثری بدهند.
سایت Planned Parenthood – Parents & Kids راهنماییهای کاربردی برای والدین ارائه میدهد تا بتوانند بهطور باز و بدون شرم مسائل جنسی را با کودکان خود مطرح کنند.
نکات کلیدی برای تربیت جنسی موفق کودک
تربیت جنسی کودک در سنین ۳ تا ۷ سال میتواند یکی از مهمترین و حساسترین وظایف والدین باشد. اما برای اینکه این تربیت به درستی انجام شود، باید والدین به برخی نکات کلیدی توجه کنند. این نکات نه تنها باعث ایجاد ارتباط بهتر با کودک میشود، بلکه به او کمک میکند تا مفاهیم مهمی را درباره بدن خود، حریم خصوصی و تفاوتهای جنسیتی درک کند. در این بخش، به چند نکته مهم و کاربردی در تربیت جنسی کودک اشاره خواهیم کرد.
۱. پذیرش تفاوتهای جنسیتی
در این سنین، کودکها بهطور طبیعی متوجه تفاوتهای جنسیتی میشوند و به دنبال پاسخ به این سوالات هستند که چرا دخترها و پسرها تفاوت دارند. یکی از مهمترین نکات در تربیت جنسی کودک این است که والدین باید این تفاوتها را بهطور مثبت و بدون قضاوت به کودک توضیح دهند. بهجای اینکه تفاوتهای جنسیتی را بهعنوان موضوعی شرمآور یا ممنوعه مطرح کنید، باید به کودک این باور را منتقل کنید که این تفاوتها طبیعی و بخشی از زندگی هستند.
مثال: به کودک بگویید: “دخترها و پسرها بدنهای متفاوتی دارند، اما هر دو باید بدن خود را دوست داشته باشند و از آن مراقبت کنند.”
۲. آگاهی از سلامت جنسی در آینده
آموزش مسائل جنسی در دوران کودکی نه تنها به پیشگیری از آزارهای جنسی کمک میکند بلکه به کودک این امکان را میدهد که در بزرگسالی نیز نسبت به مسائل جنسی خود آگاه و مسئولانه عمل کند. والدین باید به کودک خود یاد دهند که سلامتی بدن و احترام به آن، امری ضروری است. این آموزشها باید بهطور تدریجی و متناسب با سن کودک انجام شود.
مثال: به کودک توضیح دهید که بدن او مهم است و باید از آن مراقبت کند، بهویژه قسمتهای خصوصی بدن که باید همیشه محافظت شوند.
۳. استفاده از کتابهای آموزشی و منابع مناسب
کتابها و منابع آموزشی مخصوص میتوانند ابزارهای مؤثری برای آموزش مسائل جنسی کودک باشند. این منابع معمولاً اطلاعاتی ساده، واضح و غیرتهدیدآمیز به کودک ارائه میدهند. برخی از این کتابها بهطور خاص برای سنین ۳ تا ۷ سال طراحی شدهاند و میتوانند به والدین کمک کنند تا مفاهیم پیچیده را به روشی قابل درک و جذاب به کودک منتقل کنند.
مثال: کتابهایی مانند “آیا بدن من خاص است؟” یا “دنیای بدن من” میتوانند منابع خوبی برای شروع آموزش مسائل جنسی به کودک باشند.
۴. ایجاد محیطی برای پرسش و پاسخ
کودکان در این سن معمولاً سوالات زیادی درباره بدن، جنسیت و موضوعات مختلف جنسی دارند. یکی از نکات کلیدی در تربیت جنسی کودک این است که والدین باید فضای امنی برای پرسش و پاسخ فراهم کنند. این امر به کودک این فرصت را میدهد که سوالات خود را با اعتماد به نفس مطرح کرده و به اطلاعات صحیح دست یابد.
راهکار: میتوانید از فعالیتهای روزمره مانند حمام کردن یا تعویض لباس برای شروع گفتگوهای ساده درباره بدن کودک استفاده کنید. این کار باعث میشود کودک احساس راحتی کند و بهطور طبیعی به شما در این زمینه اعتماد کند.
۵. آموزش در مورد حریم خصوصی و مرزهای شخصی
آموزش مفهوم حریم خصوصی به کودک از مهمترین اصول تربیت جنسی است. کودک باید از سنین پایین یاد بگیرد که برخی از بخشهای بدن او خصوصی است و هیچکس حق ندارد بدون اجازه به آنها دست بزند. این آموزش به کودک کمک میکند تا در برابر آزارهای جنسی ایمن باشد و بتواند مرزهای شخصی خود را رعایت کند.
مثال: به کودک توضیح دهید که “هیچکس نباید بدون اجازه به قسمتهای خصوصی بدن تو دست بزند و تو هم نباید این کار را با دیگران انجام دهی.”
۶. استفاده از تعاملهای مثبت برای آموزش
تعامل مثبت یکی از موثرترین روشها برای آموزش مسائل جنسی کودک است. بهجای اینکه از روشهای تهدیدآمیز یا تنبیهی استفاده کنید، باید از زبان محبتآمیز و صمیمی برای انتقال اطلاعات استفاده کنید. این کار باعث میشود که کودک احساس کند که این موضوع یک بخش طبیعی از زندگی است و هیچگونه ترس یا اضطراب از آن ندارد.
راهکار: زمانی که کودک سوالی میپرسد، با لبخند و لحن محبتآمیز پاسخ دهید و هرگز به او احساس گناه ندهید یا او را سرزنش نکنید.
۷. درک ویژگیهای رشد کودک
در نهایت، والدین باید توجه داشته باشند که هر کودک روند رشد و تکامل متفاوتی دارد. برخی از کودکان ممکن است زودتر از دیگران درباره مسائل جنسی کنجکاو شوند یا سوالات بیشتری بپرسند. بنابراین، باید به ویژگیهای خاص کودک خود توجه کنید و آموزشها را متناسب با سطح درک و نیازهای او ارائه دهید.
راهکار: برای هر کودک، باید روند آموزشی خود را بر اساس ویژگیهای شخصیتی، رشد ذهنی و احساسی او تطبیق دهید. بعضی از کودکان ممکن است علاقهمند به یادگیری موضوعات خاصی در این زمینه باشند و برخی دیگر به تدریج این مسائل را یاد میگیرند.
سایت KidsHealth from Nemours توسط متخصصان سلامت کودکان مدیریت میشود و منابع مفیدی درباره تربیت جنسی کودک و نحوه پاسخگویی به سوالات آنها در مورد بدن و جنسیت ارائه میدهد.
راهکارهای عملی برای تربیت جنسی موفق کودک
تربیت جنسی کودک در سنین ۳ تا ۷ سال نه تنها یک مسئولیت بزرگ برای والدین است، بلکه یک فرصت طلایی برای آموزش اصول مهم زندگی به فرزندشان نیز محسوب میشود. در این سنین، کودکان شروع به شکلگیری تصورات خود از بدن، تفاوتهای جنسیتی، حریم خصوصی و مفهوم احترام به خود میکنند. بنابراین، صحبت کردن درباره مسائل جنسی بهطور صحیح و مطابق با سن کودک میتواند تأثیرات بلندمدت مثبتی بر سلامت روانی و جسمی او داشته باشد.
۱. اهمیت تربیت جنسی بهعنوان بخشی از رشد کودک
تربیت جنسی کودک نباید بهعنوان موضوعی شرمآور یا تابو در نظر گرفته شود. این فرآیند بخشی طبیعی از رشد کودک است و به او کمک میکند تا با بدن خود آشنا شود و مفاهیم مهمی مانند حریم خصوصی و احترام به دیگران را یاد بگیرد. به همین دلیل، والدین باید با دقت و حوصله به این موضوع پرداخته و اطلاعات درست را در زمان مناسب به کودک ارائه دهند.
۲. نکات کلیدی برای تربیت جنسی موفق
برای تربیت جنسی مؤثر، والدین باید به چند نکته کلیدی توجه کنند:
-
استفاده از زبان ساده و مناسب سن کودک: زبان کودکانه و ساده، موجب میشود که کودک مفاهیم را بهتر درک کند و احساس راحتی بیشتری داشته باشد.
-
پاسخگویی به سوالات با صداقت و صراحت: پاسخ دادن به سوالات کودک بهطور دقیق و بیپرده، اعتماد به نفس او را تقویت کرده و به او میآموزد که میتواند به شما در هر زمینهای اعتماد کند.
-
ایجاد محیطی امن برای پرسش و پاسخ: ایجاد فضایی آزاد و بدون قضاوت به کودک این فرصت را میدهد که در هر زمانی سوالات خود را مطرح کرده و بهدنبال اطلاعات صحیح باشد.
-
توجه به حریم خصوصی و مرزهای شخصی: یاد دادن به کودک که بدن او باید محترم شمرده شود و کسی حق ندارد بدون اجازه به آن دست بزند، از ضروریترین نکات تربیت جنسی است.
در پایان، برای تربیت جنسی صحیح کودک، مهمترین اقدام والدین این است که از دوران کودکی، ارتباطی باز و صادقانه با فرزند خود برقرار کنند. این موضوع باید بهطور مستمر و بهطور مناسب با سن کودک در طول زمان ادامه یابد. بنابراین، از همین امروز شروع کنید و اجازه دهید فرزندتان از همان ابتدا مفاهیم مهمی را درباره بدن خود، حریم خصوصی و تفاوتهای جنسیتی بهطور مثبت و بدون ترس یاد بگیرد.
اگر هنوز در مورد نحوه شروع این گفتگوها یا منابع مناسب برای آموزش کودک خود سوالی دارید، پیشنهاد میکنیم با مشاوران تربیتی و روانشناسان کودک مشورت کنید تا اطلاعات دقیق و بهروزی در این زمینه دریافت کنید.
در نهایت، تربیت جنسی کودک نه تنها در زمینهای خاص، بلکه در شکلگیری هویت، احترام به خود و دیگران و ایجاد رابطهای سالم و امن در آینده تأثیر زیادی خواهد داشت. بنابراین، برای اینکه فرزند شما در دنیای پیچیده و پرچالش امروز زندگی سالم و مسئولانهای داشته باشد، باید این مسئولیت را بهطور جدی و با دقت دنبال کنید.