انواع حسادت کودکان، دلایل، علائم و 8 راه موثر درمان

حسادت کودکانه یک احساس منفی است که ممکن است با عدم توجه و عدم دریافت عشق از سوی والدین شعله‌ور شود. زمانی که توجه اطرافیان یا والدین کودک خصوصا مادر به طور کامل به کودک معطوف نباشد، حس حسادت در کودکان ایجاد می‌شود.
این رفتار ممکن است نسبت به خواهر و برادر، دوستان یا حتی افراد غریبه‌ای که مورد توجه مادر یا والدین هستند، رخ دهد. در صورتی که حس حسادت در کودک پیگیری نشود، می‌تواند منجر به پرخاشگری، سرخوردگی، افسردگی و زورگویی کودک شود.
از این‌رو در این مبحث به انواع حسادت، علت‌ها، علائم و درمان آن اشاره می‌کنیم تا والدین بتوانند برای رهایی فرزندانشان از این حس مخرب، اقدامی به‌موقع و صحیح انجام دهند. بنابراین ما را همراهی نمایید تا بدانیم چطور قبل از بزرگ‌تر شدن کودکان، حس حسادت را در آن‌ها کنترل کرده و از بین ببریم.

انواع حسادت در کودکان

این خصیصه اخلاقی در شرایط گوناگونی بروز می‌کند و انواع مختلفی دارد که برخی از مهم ترین انواع آن‌ها که والدین بیشتر با آن درگیرند از این قرار هستند:

مجموعه عمو کتابی، مرجع انواع کتاب کودک برای تمامی رده‌های سنی و در موضوعات مختلف از برترین ناشرهای کتاب کودکان است. با عمو کتابی، آزمون و خطایی در انتخاب و خرید کتاب در کار نخواهد بود. بهترین و تحسین‌شده‌ترین کتاب‌ ها گرد هم آمده‌اند تا برای کسانی که تمایل به خرید کتاب های ارزشمند دارند، هیچ دغدغه‌ای وجود نداشته باشد.

حسادت کودک به پدر و مادر

از آنجا که مادر اولین و منحصربه‌فردترین منبع عاطفی کودک شناخته می‌شود، ممکن است گاهی حسادت کودک به مادر برانگیخته شود. چرا که حس مالکیت کودک نسبت به مادر خود آنچنان قوی است که تحمل هیچ رقیبی را ندارد. بنابراین همیشه این ترس با او همراه است که مبادا مادرش فرد دیگری را بر او ترجیح دهد.

علاوه بر این، زمانی که والدین با یکدیگر روابط عمیقی پیدا می‌کنند و کمی به کودک کم‌توجهی می‌شود، حسادت کودک به والدین را به دنبال دارد. این رفتار ممکن است به صورت گریه، جیغ، بهانه‌گیری و پرخاشگری بروز کند و به این وسیله کودک درصدد جلب توجه والدین به سوی خود شود.

حسادت کودک به نوزاد جدید

حسادت کودک به فرزند دوم که وارد خانواده می‌شود، امری نسبتا طبیعی است. چرا که پیش از این قدرت در دست فرزند اول بود و تمام توجه والدین صرفا به او تعلق داشت. اما از این پس باید آن را با نوزاد جدید تقسیم کند. این رفتار ممکن است به شکل‌های گوناگونی بروز کند. محبت اغراق‌آمیز و همراه با خشونت، بغل کردن شدید و فشار دادن او و ابراز علاقه همراه با آسیب رساندن از نمونه‌های بارز حسادت کودک بزرگتر به کوچکتر است.

البته لازم به ذکر است که بروز حسادت کودکان شیر به شیر بیشتر از سنین دیگر است. به این دلیل که کودکان بالای سه سال درک و پختگی بیشتری برای پذیرش یک عضو جدید در خانواده را دارند و لزوم حضور خواهر یا برادر را حس می‌کنند. روانشناسان همواره به والدین توصیه می‌کنند که از سن 3 تا 7 سالگی فرزند اول، بهترین زمان ورود نوزاد جدید به خانواده است.

علت حسادت در کودکان چیست؟

ممکن است والدین با مشاهده علائم حسادت کودکان خود متعجب شوند و به دنبال یافتن علت آن باشند. اگر والدین در پی این هستند که بدانند علت‌ حسود بودن کودک چیست، در ادامه مطلب ما را همراهی نمایند تا از زوایای مختلف به آن بپردازیم.

لوس و نازپرورده کردن بیش از حد معمول

در صورتی که والدین فرزند خود را بیش از حد لوس کنند و او را مورد توجه و مراقبت زیاد قرار دهند، حس برتر بودن به کودک دست می‌دهد. به این ترتیب مواقعی که کودک در زندگی خود با آدم‌های محبوبی که برتر از او هستند مواجه شود، سریعا احساس حسادت یا ناامنی به سراغ او می‌آید.

مقایسه کردن فرزندان

برخی والدین مدام فرزند خود را با خواهر و برادرش و یا با کودکان دیگر مقایسه می‌کنند. این کار تاثیرات بسیار مخربی روی اعتماد به نفس کودک دارد و باعث شکل‌گیری حس حسادت در او می‌شود.

انتظارات بیش از حد از کودک

با توجه به اینکه هر کودکی منحصربه‌فرد است و توانایی‌های خاص خود را دارد، لازم است انتظارات معقول و منطقی از او داشت. داشتن انتظارات بیش از حد توان کودک از او موجب می‌شود حس ناتوانی و ضعیفی کند و در نتیجه نسبت به افراد توانمندتر احساس حسادت پیدا کند.

توجه زیاد والدین به فرزندان دیگر

در صورتی که والدین توجه زیادی به فرزند جدید نشان دهند و تمرکز خود را از روی فرزند اول کم کنند، کودک احساس تنهایی و بی‌پناهی می‌کند. در این شرایط برای جبران محبت ازدست‌رفته پدر و مادر، به نوزاد جدید حسادت می‌کند.

داشتن سبک فرزندپروری مستبدانه

والدینی که بیش از حد معمول سخت‌گیری کرده و نظرات خود را به فرزند خود تحمیل کنند، باعث ایجاد کینه و حسادت در دل فرزند خود می‌شوند. چرا که ممکن است دوستان او از آزادی و رفاه خوبی برخوردار باشند و او از آن بی‌بهره بماند.

ترتیب تولد فرزندان

از آنجا که ممکن است والدین توجه بیشتری به فرزند دوم نشان دهند، کودک بزرگتر نسبت به خواهر یا برادر خود احساس حسادت می‌کند. زیرا با ورود نوزاد جدید، فرزند اول از راس توجه بودن دور می‌شود.

رابطه رسانه ها با پرورش حسادت

یکی از مسائلی که در رشد و پرورش حسادت در کودکان موثر است استفاده بی حد و مرز آنها از شبکه های اجتماعی کامپیوتر و تلویزیون است. شبکه های اجتماعی اگر بدون کنترل در اختیار کودکان قرار بگیرد مسائل جدی برای شخصیت آنها ایجاد می کند. کودکان در شبکه های اجتماعی یک زندگی کاریکاتوری می بینند که در آن بعضی بچه ها شبیه پرنسس ها و شاهزاده ها زندگی می کنند. آنها از تمام امکانات برخوردارند، لباس های شیک می پوشند و زیبا غذا میخورد. کم کم این اندیشه در کودک به وجود می آید که برای ارزشمند بودن باید امکانات مادی مخصوصی داشته باشد. باید بهترین لباس را بپوشد و بهترین تفریح ها را داشته باشد. که البته در دنیای واقعی این شرایط خیلی کم به وجود می آید. استمرار این شرایط کودکان کم کم دچار احساس خود حقیر بینی و حسادت می کند. خوب است والدین محتوای ورودی رسانه ها را کنترل کنند تا بتوانند فکر فرزند خود را بهتر مدیریت کنند.

علائم کودک حسود

این حس یکی از ناخوشایندترین احساساتی است که کودک با آن مواجه می‌شود و برای کودک همراه با ترس و اضطراب از دست دادن والد با ارزش همراه است و خشم نسبت به کسی که این فرد مهم را از او گرفته است. در این مواقع علائمی در رفتارهای کودک بروز می‌کند که می‌تواند بیانگر نشانه‌های کودک حسود باشد. در ادامه بیشتر به این علائم اشاره می‌کنیم:

دست به کارهای بد زدن برای جلب توجه اطرافیان

کودک حسود برای جلب توجه والدین و اطرافیان دست به هر کاری می‌زند، حتی کارهای اشتباه. کودک این را می‌داند که انجام کارهای اشتباه، پدر و مادر را عصبانی می‌کند و از این طریق می‌تواند به خواسته خود که جلب توجه والدین است، برسد.

داشتن حس مالکیت مطلق در همه چیز

کودکی که حسادت می‌کند، نسبت به همه چیز اعم از اسباب‌بازی‌ها، لباس‌ها، پدر و مادر، خواهر و برادر و حتی دوستانش احساس مالکیت قوی دارد و آن‌ها را فقط از آن خود می‌داند.

وابستگی شدید

در صورتی که موضوعی حسود بودن کودک را برانگیزد، کودک مدام به پدر یا مادر می‌چسبد. چرا که این موضوع در او ایجاد ناامنی و ترس کرده است و کودک تلاش می‌کند منبع عاطفی خود را به هر طریقی حفظ کند.

مقایسه کردن خود با دیگران

از دیگر نشانه‌های کودک حسود این است که همه چیز خود را با اطرافیان مقایسه می‌کند. در صورتی که یکی از ویژگی‌های او کمتر از اطرافیان باشد، عدم رضایت و خشم خود را ابراز می‌کند.

بروز رفتارهای پرخاشگرانه

کودکی که حسود است با افرادی که باعث بروز حسادت در او شده‌اند، رفتارهای عصبی و پرخاشگرانه پیدا می‌کند. حتی گهگاهی ممکن است سعی در آسیب رساندن به آن‌ها را نیز داشته باشد.

درمان حسادت کودکان

حال که والدین با علائم حسادت کودکان آشنا شدند، باید به دنبال راهی برای کنترل و درمان آن باشند تا کودک به آرامش برسد. زیرا اگر این روند ادامه پیدا کند، ممکن است در بزرگسالی مشکلات و بیماری‌های روحی و روانی فراوانی برای او ایجاد کند. در این مبحث به راه‌های درمان حسادت در کودکان می‌پردازیم:

گوش دادن به صحبت‌های فرزند خود

از آنجا که حسادت کودکان ریشه‌ای و عمیق است، لازم است والدین با او به آرامی صحبت کنند و توضیحات او را خوب گوش دهند تا او بتواند به راحتی ترس‌ و اضطراب خود را با آن‌ها در میان بگذارد و بر حس حسادت خود غلبه کند.

خودداری از مقایسه فرزند خود با دیگران

با توجه به اینکه مقایسه موجب ایجاد احساسات منفی در کودک می‌شود، باید والدین از این کار خودداری کنند. چرا که هر فرد منحصربه‌فرد است و توانایی‌ و استعدادهای خاص خود را دارد. به این ترتیب پدر و مادر به جای مقایسه فرزند خود با کودکان دیگر، سعی در کشف استعدادهای او کنند و آن‌ها را پرورش دهند.

تبدیل احساسات منفی کودک به مثبت

در صورتی که کودک به یک ویژگی خاصی از دوستش یا خواهر و برادرش حسادت می‌کند، با کودک حسود چه کنیم؟ در این شرایط پدر و مادر باید این حس کودک را از حالت منفی به مثبت تبدیل کنند. به این معنا که حسادت را به غبطه خوردن تبدیل کنند و کودک را برای رسیدن به آن ویژگی تشویق نمایند.

کمک به تقویت حس اشتراک‌گذاری در کودک

والدین باید تلاش کنند اشتراک‌گذاری وسایل را به کودک یاد بدهند تا احساس مالکیت و حسادت کودکان در او از بین برود.

عدم تحسین کودک بیش از حد معمول

پدر و مادر نباید در تحسین کودک خود زیاده‌روی کنند. در این صورت کودک خود را بی‌همتا می‌بیند و گمان می‌کند همه از او پایین‌تر هستند. اما زمانی که با فردی بالاتر از خود مواجه شود، حس حسادت در او بروز می‌کند و ممکن است آسیب‌زا باشد.

استفاده از کتاب‌های کودکانه

تقویت روحیه همکاری و کمک در فرزند

الگو بودن والدین برای فرزند خود

جمع‌بندی