راهنمای خرید
چگونه گاز گرفتن و کتک زدن کودکان نوپا را متوقف کنیم؟
(راهنمای جامع برای والدین)
همه‌چیز در یک لحظه اتفاق می‌افتد…
یک لحظه در حال تماشای بازی کودکتان با برادرش هستید، از خنده‌هایشان لذت می‌برید و احساس آرامش دارید. اما ناگهان صدای فریاد بلند برادرش همه چیز را به هم می‌ریزد:
“آخ! منو گاز گرفت!”
لحظه‌ای مات و مبهوت می‌شوید. چرا چنین اتفاقی افتاد؟ شاید این فقط یک تصادف بوده؟ شاید کودک نوپای شما در هیجان بازی کنترل خود را از دست داده است؟
اما حقیقت این است که این اولین بار نیست.
شاید قبلاً هم دیده‌اید که کودکتان گاز گرفته، هُل داده یا حتی مشت پرانده است.
حالا شما نگران هستید که اگر اقدامی نکنید، این رفتار به یک عادت تبدیل شود.
سؤال‌های زیادی در ذهن شما شکل می‌گیرد:
- آیا این رفتار طبیعی است؟
- آیا ممکن است این رفتار بر روابط اجتماعی‌اش تأثیر بگذارد؟
- نکند در آینده زورگو یا پرخاشگر شود؟
آیا کودکتان گاز می‌گیرد یا دیگران را می‌زند؟ نگران هستید که این رفتار ادامه پیدا کند و تبدیل به یک مشکل جدی شود؟ گاز گرفتن و کتک زدن در کودکان نوپا یک رفتار رایج اما قابل اصلاح است. بسیاری از والدین با این مشکل مواجه می‌شوند و به دنبال راهی برای متوقف کردن آن هستند.
در این مقاله، دلایل گاز گرفتن و کتک زدن کودکان نوپا را بررسی می‌کنیم و راهکارهای عملی و علمی برای کنترل و اصلاح این رفتار ارائه می‌دهیم. اگر به دنبال یک راهنمای جامع برای متوقف کردن این رفتارها هستید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
چرا کودکان نوپا گاز می‌گیرند و کتک می‌زنند؟
برای کودکان زیر سه سال، گاز گرفتن و کتک زدن بیشتر یک مسئله‌ی آموزشی است تا یک رفتار نادرست عمدی.
کودکان نوپا دایره‌ی لغات محدودی دارند و مهارت‌های اجتماعی آن‌ها هنوز در حال شکل‌گیری است. در ذهن یک کودک خردسال، گاز گرفتن بازوی مادر یا زدن دوستی که اسباب‌بازی‌اش را پس نمی‌دهد، یک راه‌حل منطقی برای حل مشکل است. در بیشتر موارد، پشت این رفتار نه نیت بدی وجود دارد و نه خصومتی.
بلکه تنها یک راه برای رسیدن به هدف است.
وظیفه‌ی ما به‌عنوان والدین این است که آن‌ها را به رفتارهای بهتر راهنمایی کنیم، بدون آنکه نتیجه‌ی کارشان را به گونه‌ای مدیریت کنیم که رفتارشان بدتر شود.
کودکان نوپا وقتی ناراحت، عصبانی یا ناامید می‌شوند، به رفتارهای غریزی مانند گاز گرفتن و زدن متوسل می‌شوند. در اینجا برخی از دلایل اصلی این رفتارها را بررسی می‌کنیم:
✔ عدم توانایی در بیان احساسات: کودکان نوپا نمی‌توانند مانند بزرگسالان بگویند “من ناراحتم” یا “عصبانی هستم”، پس با گاز گرفتن یا زدن احساساتشان را نشان می‌دهند.
✔ کنجکاوی و آزمایش واکنش‌ها: برخی کودکان این رفتار را برای آزمایش واکنش دیگران انجام می‌دهند.
✔ احساس ناامنی یا ترس: وقتی کودک احساس خطر کند، ممکن است با گاز گرفتن یا کتک زدن واکنش نشان دهد.
✔ تقلید از دیگران: اگر کودک این رفتار را در محیط اطراف خود مشاهده کند، ممکن است آن را یاد بگیرد و تکرار کند.
✔ ابراز مالکیت و کنترل: در برخی مواقع، کودک برای دفاع از وسایل خود یا جلب توجه والدین، این رفتار را بروز می‌دهد.
🔹 خبر خوب این است که این رفتارها طبیعی هستند و با آموزش صحیح، قابل اصلاح‌اند.
❌ اشتباهات رایج والدین در برخورد با این رفتارها
۱. تلافی نکنید!
برخی والدین از روی نیت خوب فکر می‌کنند که اگر فرزندشان بفهمد این کار چقدر دردناک است، دیگر تکرار نخواهد کرد. اما حقیقت این است که تلافی کردن، نه‌تنها رفتار را متوقف نمی‌کند، بلکه آن را تقویت می‌کند.
مثلاً ممکن است بگویید:
❌ “حالا منم تو رو گاز می‌گیرم تا ببینی چه حسی داره!”
🔴 اما کودک شما این را به‌عنوان یک درس دریافت نمی‌کند. بلکه یاد می‌گیرد که خشونت، یک روش قابل قبول برای حل مشکلات است.
مغز کودکان نوپا مانند بزرگسالان کار نمی‌کند. آن‌ها فاقد مهارت‌های استدلالی برای درک کامل پیامدهای کارهایشان هستند. بنابراین، به‌جای مقابله‌به‌مثل، بهتر است از روش‌های سازنده برای اصلاح رفتار استفاده کنیم.
۲. تنبیه نکنید!
خط بین «تنبیه» و «تربیت» ممکن است گاهی نامشخص به نظر برسد، اما این دو یکسان نیستند.
دکتر جین نلسن، بنیان‌گذار روش “تربیت مثبت”، تنبیه را هر چیزی تعریف می‌کند که باعث شود کودک احساس سرزنش، شرمندگی یا درد کند. در حالی که تربیت، به کودک آموزش می‌دهد که چگونه باید رفتار کند.
اگر دختر کوچکتان برادرش را به‌خاطر ندادن میان‌وعده‌ی بعد از مدرسه گاز گرفت، به‌جای تمرکز بر سرزنش، به این فکر کنید که چگونه می‌توانید به او یاد دهید احساساتش را به شیوه‌ی بهتری مدیریت کند.
والدین ممکن است برای کنترل رفتار کودک، او را تنبیه کنند، مثلاً:
❌ “اگه دوباره برادرت رو بزنی، اسباب‌بازی‌هات رو می‌گیرم!”
🔴 اما تنبیه کردن فقط باعث می‌شود کودک از عواقب بترسد، بدون اینکه یاد بگیرد چطور رفتار خود را اصلاح کند.
✅ به‌جای اینکه کودک را از انجام کار اشتباه بترسانید، به این فکر کنید که چگونه می‌توانید به او یاد دهید احساساتش را به شیوه‌ی بهتری مدیریت کند.
۳. برچسب نزنید!
ما اغلب بدون آنکه متوجه باشیم، فرزندانمان را با القابی توصیف می‌کنیم:
✔ “او خیلی بچه‌ی خوبی است!”
✔ “او باهوش‌ترین کودک دنیاست!”
اما همین کار را در جهت منفی نیز انجام می‌دهیم:
❌ “خیلی لجبازه!”
❌ “همیشه شیطنت می‌کنه!”
برچسب‌های منفی، کودک را در یک چارچوب محدود قرار می‌دهند و باعث می‌شوند دیگران نیز او را قضاوت کنند.
کودک شما “بچه‌ی بدی” نیست! اما اگر مرتب او را با القابی مانند “شیطان”، “لجباز” یا “پرخاشگر” خطاب کنید، این تصویر در ذهنش شکل می‌گیرد و واقعاً باور می‌کند که “همین است که هست!”
❌ “تو همیشه دردسر درست می‌کنی!”
✅ “می‌دونم که ناراحت شدی، ولی زدن دیگران راه درستی برای بیان احساساتت نیست.”
🚀 بر روی اصلاح رفتار تمرکز کنید، نه روی سرزنش کودک.
✅ راهکارهای مؤثر برای متوقف کردن گاز گرفتن و کتک زدن کودکان نوپا
۱. آرام بمانید و کودک را آرام کنید
دیدن یا شنیدن اینکه کودک شما به کسی آسیب زده، احساسات شدیدی مانند شرم، عصبانیت یا ناراحتی را برمی‌انگیزد. اما حفظ آرامش، کلید مدیریت این موقعیت است.
اولین و مهم‌ترین گام، حفظ آرامش شماست!
اگر کودک شما کسی را گاز گرفته یا زده است، قبل از هر واکنشی، نفس عمیق بکشید و خونسردی خود را حفظ کنید.
اگر نگران هستید که کودک دوباره حمله کند، به‌آرامی او را مهار کنید. سپس وضعیت کودک دیگر را بررسی کنید و در نهایت، بدون عصبانیت کودک نوپا را از موقعیت دور کنید.
۲. با کودک همدلی کنید و حد و مرزها را مشخص کنید
احساسات کودک را درک کنید و به او نشان دهید که فهمیده‌اید چرا این کار را کرده است.
کودک باید بفهمد که احساساتش درک می‌شوند، اما خشونت قابل قبول نیست.
به‌جای سرزنش، احساس او را به رسمیت بشناسید.مثلاً بگویید:
“می‌بینم که خیلی ناراحت/عصبانی شدی، اما زدن یا گاز گرفتن راه درستی برای نشان دادن احساسات نیست.”
سپس گزینه‌های جایگزین را معرفی کنید:
“به‌جای گاز گرفتن، می‌توانی به یک بزرگ‌تر بگویی که ناراحت هستی یا چند نفس عمیق بکشی.”
۳. آموزش راهکارهای جایگزین به کودک
بعد از آرام شدن فضا، راه‌هایی برای آموزش به کودک بیابید.
کودک شما باید یاد بگیرد که راه‌های دیگری برای ابراز احساساتش وجود دارد.
تمرین نقش‌آفرینی: با عروسک‌ها یا اسباب‌بازی‌ها موقعیتی شبیه‌سازی کنید و به کودک نشان دهید که چگونه احساساتش را بدون خشونت بیان کند.
مثلاً با استفاده از عروسک‌هایشان، سناریوهایی ایجاد کنید که در آن کودک یاد بگیرد چگونه ناراحتی‌اش را بدون گاز گرفتن یا زدن بیان کند.
جملات جایگزین: به او یاد دهید که به‌جای گاز گرفتن بگوید:
✅ “من ناراحتم!”
✅ “من دوست ندارم این کار رو بکنی!”
همچنین، با آماده کردن کودک برای موقعیت‌های مختلف، از وقوع دوباره‌ی این رفتارها جلوگیری کنید. مثلاً قبل از بازی با دوستانش، درباره‌ی چگونه به اشتراک گذاشتن اسباب‌بازی‌ها صحبت کنید.
۴. تشویق رفتار مثبت
🌟 کودکان به تشویق واکنش بهتری نشان می‌دهند تا سرزنش!
هر زمان که کودک شما رفتار درستی از خود نشان داد، او را تحسین کنید. مثلاً:
✅ “آفرین که به‌جای گاز گرفتن، احساساتت رو به من گفتی!”
نتیجه‌گیری: تربیت کودک بدون خشونت، اما قاطعانه
✅ گاز گرفتن و کتک زدن در کودکان نوپا رفتاری طبیعی است، اما با آموزش صحیح، قابل اصلاح است.
✅ تنبیه، سرزنش یا مقابله‌به‌مثل، فقط رفتار نادرست را تقویت می‌کند.
✅ با آرامش، همدلی و تمرین روش‌های درست، می‌توانید این رفتارها را متوقف کنید.
اگر این روش‌ها را به‌طور مداوم اجرا کنید، خیلی زود متوجه تغییرات مثبت در رفتار فرزندتان خواهید شد!
حتی اگر فرزندتان در حال حاضر پرخاشگری نشان می‌دهد، هنوز زمان مناسبی برای آموزش مدیریت احساسات اوست.
فرآیند آموزش نیازمند صبر و مداومت است، اما خبر خوب این است که هرگز برای تربیت مثبت و اصلاح رفتار دیر نیست!
سوالات متداول والدین درباره گاز گرفتن و کتک زدن کودکان نوپا
۱. آیا گاز گرفتن و کتک زدن کودکان نوپا طبیعی است؟
بله، این رفتار در سنین ۱ تا ۳ سالگی شایع است، اما نباید نادیده گرفته شود.
۲. آیا این رفتار خودبه‌خود از بین می‌رود؟
بدون آموزش و راهنمایی صحیح، احتمال دارد که این رفتار ادامه پیدا کند و تبدیل به عادت شود.
۳. چقدر طول می‌کشد تا کودک این رفتار را ترک کند؟
بسته به میزان تکرار رفتار و روش‌های اصلاحی والدین، ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
💬 نظر شما چیست؟ آیا شما هم تجربه‌ای از این رفتار در کودکتان داشته‌اید؟
📌 نظرات و تجربیات خود را در بخش کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید! 😊